Departures (Okuribito)

Nú var ég um daginn að gera fyrirlestur um Hayao Miyazaki og datt í það að skoða hvaða myndir Joe Hisaishi hefur samið tónlist við (en hann hefur samið tónlist við flestar myndir Miyazaki). En sem sagt, þá rakst ég á Departures af einskærri tilviljun vegna þessa, en Joe Hisaishi samdi tónlistina í henni. Nánar um það seinna. En ég ákvað að horfa á hana því hún leit vel út.

Departures, eða Okuribito á japönsku, var sýnd 2008 og var leikstýrð af Yojiro Takita. Þessi mynd er byggð á bók Aoki Shinmon, Nokanfu Nikki(1993) eða á ensku Coffinman: The Journal of a Buddhist Mortician(2004). Þessi mynd hefur fengið frábæra dóma og vann m.a. Óskarsverðlaunin fyrir bestu erlendu myndina árið 2009 og tíu verðlaun á Award of the Japanese cinema. Nokkuð gott!

Departures fjallar um Daigo Kobayashi, en í byrjun er hann sellóleikari í sinfóníuhljómsveit. Því miður er sinfónían leyst upp og hann ákveður að gefast upp á draum sínum, seldi sellóinn sinn (sem kostaði morðfjár => skuldir) og flutti aftur í gamla húsið sitt út í sveit með konu sinni, Mika. Hann fer í leit að vinnu og kemst loks í atvinnuviðtal í von um þægilegt starf a ferðaskrifstofu. En hey! Það er prentvilla í dagblaðinu og hann kemst loks að því að starfið sem um ræðir er í raun og veru svokallaður "encoffiner" (sem ég hef ekki hugmynd hvað er á íslensku… ekki útfararstjóri samt…) En starfið felst í því að þrífa, klæða og undirbúa lík áður en það er sett í kistuna, allt í viðurvist ættingja sem vilja kveðja einstaklinginn í hinsta sinn áður en hann fer yfir í næsta líf.  Þetta er s.s. nokkurkonar athöfn/jarðaför. Honum vantar starf, og þetta er vel borgað svo hann tekur við starfinu, en segir ekki Mika frá því, þar sem þessi starfsgrein er fyrirlitin af samfélaginu. Eftir því sem líður á myndina fer hann að virða starfið og líf hans breytist svo sannarlega frá því að hann var sellóleikari Í Tokyo.

Satt að segja var ég mjög sátt með þessa mynd. Mér fannst hún svo ótrúlega falleg, bæði útlitslega og sögulega og ekki er það verra hvað þessi athöfn er falleg líka. Hún er ábyggilega frekar langdregin fyrir suma, en mér fannst hún það reyndar ekki, en nokkuð mikið er um tal og þagnir.

En þó þessi mynd fjalli um mann sem er "encoffiner" er hún alls ekki bara dramatísk. Það komu fullt að skemmtilegum atvikum í myndinni, og svo ég vitni í Kristínu íslenskukennara, maður grætur með einu auganu og hlær með hinu!

Það sem mér fannst rosalega flott við myndina annars er hvenig það var sýnt hvernig fólk "breytist" við dauða. Hvernig það horfir öðruvísi á hlutina og lífið. Áhorfandinn sér hvernig dauði einstaklings getur opnað augu fjölskyldunnar. Eins og til dæmis þegar faðir klæðskiptingsins brast í grát eftir athöfina, því á meðan henni stóð komst hann að því að þrátt fyrir að sonur hans klæddist kvenfötum, er þetta enn sonur hans og maður sér hversu sár sorg hans varð þegar hann uppgötvaði hversu vondur hann hafði verið við hann meðan hann var á lífi. Áhorfandinn sér hvernig fólk getur elskað, hatað eða fyrirgefið við dauðan en að lokum syrgt. Allir hafa sínar leiðir á að takast á við fráfall einstaklings, en það er nokkuð ljóst að þeir sem kveljast mest eru þeir sem eru eftir. Það sést vel í myndinni. 

 Annars fannst mér góðar pælingar um dauðan sjálfan í myndinni. Til dæmis nefndi Sasaki (yfirmaðurinn)  hvernig samfélagið væri að breytast. Allir væru að drífa sig og að starf þeirra hefði eitt sinn verið hlutverk fjölskyldunnar. Honum fannst eins og fólk væri að drífa sig svo í gegnum lífið að það mat fólk og líf þess ekki fyrr en einhver fellur frá (eða jafnvel bara ekki þá).

Persónan Daigo Kobayashi er frábær. Daigo þróast alveg rosalega í gegnum myndina. Í byrjun líst honum ekkert á nýja starfið sitt en fer síðan að sjá það fallega í því. Hann fer í rauninni að líta á sig sem einhvern sem hjálpar fólki á að takast á við sorg með því að hafa brottför þeirra frá heiminum sem hina fullkomnustu og sem hina fegurstu. Hann hættir að líta á þetta sem "ógeðslegt" starf (eins og Mika orðaði) og verður virkilega stoltur af því sem hann gerir. Hann lætur ekki almennt álit á honum stöðva sig, þvi hann hefur fundið eitthvað sem hann er góður í og gerir þetta á ákveðinn hátt sálræna upplifun fyrir hann sjálfan. Hann tekur á við fortíð sína á sinn eigin hátt og verður enn sterkaði manneskja fyrir vikið.

Eins og ég sagði fyrr í blogginu var ég að skoða hvaða myndir Joe Hisaishi hefur samið tónlist fyrir og datt inn á þessa. Joe Hisaishi bara veldur mér ekki vonbrigðum, hver er þetta hægt?! Tónlistin í þessari mynd var svo risarisastór hluti af henni. Ég bara verð að nefna það! Í rauninni var frekar lítil notkun á tónlist í myndinni, aðallega þagnir eða tal en annars smá undirtónlist . En hins vegar þá kom tónlistin alltaf sterk inn þegar var verið að sýna tilfinningar. Vá hvað það virkað vel og undirstrikaði allt sem var verið að reyna sýna í senunni. Ég er 100% viss að margar senurnar hefðu ekki virkað svona vel á mig nema fyrir hvernig tónlistin magnaði tilfinningarnar sem sýndar voru… Vá hvað það var flott! Joe Hisaishi, vel gert! Skelli hér inn eitt af þessum gullfallegu verkum sem hljómuðu í gegnum myndina.

Þessi mynd var mjög góð. Og ég viðurkenni það alveg að ég felldi tár við að horfa á þessa mynd, hún snerti mig bara rosalega mikið. Hún var full af tilfinningum og mér fannst hún koma þeim svo yndislega vel til skila. Ég á einfaldlega bara svolítið erfitt með að skrifa niður afhverju mér fannst hún svona góð, hún er það bara. Samspil fegurðar athafnarinnar ásamt tilfinningum fólksins við dauða og þróun Diago og sögu hans gerði þessa mynd einfaldlega að góðri mynd. Get eiginlega ekki útskýrt það neitt frekar.

Í stuttu mál: Rosalega er ég glöð að hafa rekist á þessa mynd. Sagan í henni er frábær, leikur góður og tónlist til fyrirmyndar. Ef þig langar að sjá góða mynd, þá er þetta hún. Sjaldan sem mynd nær  að sýna tilfinningar svona vel.

Skelli trailer svona í endann! :)

Black Swan

Nú um daginn ákvað ég að fara á Black Swan í bíó. Satt að segja var ég búin að hlakka rosalega til að sjá hana síðan að ég las um hana fyrir slatta löngu! Black Swan er leikstýrð af Darren Aronofsky og var sýnd 2010, en Aronofsky er m.a. þekktur fyrir að hafa leikstýrt Requiem for a Dream(sem er í uppáhaldi), The Wrestler og Pi. Myndin var tilnefnd til fimm óskarsverðlauna en vann aðeins eitt af þeim.

Black Swan fjallar um ballerinuna Ninu, sem leikin er af Natalie Portman. Má segja að líf Ninu snúist einungis um ballettinn og virðust ekki neitt skipta meira máli en að verða betri. Fullkomnari. Hún býr hjá mömmu sinni, sem er (án gríns) með þráhyggju varðandi dóttur sína og það að hún skuli verða ballerinan sem hún gat aldrei orðið. Nina endar með því að öðlast aðalhlutverkið í Swan Lake verkinu, þ.e. The Swan Queen eftir að fyrri ballerinan "dregur sig í hlé". Pressan fer að taka harkalega á Ninu og ekki bætir úr skák að nýja ballerinan Lily, hefur náð athygli leikstjórans. Nina er fullkomin sem hvíti svanurinn, en er einfaldlega of stíf til þess að leika seiðandi og lokkandi svarta svaninn. Þetta veldur henni miklum áhyggjum og fara áhyggur hennar að taka á sig form í huga hennar. Hún tekur að missa andlega stjórn sína í tilraunum til þess að geta verið hin fullkomna ballerina, í leit af sínum innri svarta svan. Leit Ninu að fullkomnleika leiðir hana á staði í huganum sem enginn vill fara.

Ég segi það alveg hreinskilnislega, þetta var frááááábær mynd! Var svolítið hrædd um að hafa of háar væntingar því ég hafði ekkert lesið eða heyrt nema lof um þessa mynd, en svo var ekki! Leyfi mér bara eiginlega að fullyrða að þetta er með bestu myndum sem ég hef séð lengi nýlega í kvikmyndahúsi :)

Í fyrsta lagi voru svo frábærir leikarar í myndinni. Þá nefni ég sérstaklega Natalie Portman, en hún var bara eiginlega fullkomin! Ekki furða að hún vann Óskar fyrir frammistöðu sína!! Leikurinn hennar var sannfærandi allan tímann og hún náði að tjá tilfinningar Ninu á svo flottan hátt, þá venjulega með líkamstjáningu og augnaráði, en Nina var ekki beint að flassa tilfinningum sínum í orðum.  Bara vá!

Persónusköpunin í þessari mynd var… frábær! Þá sérstaklega persónan Nina. Það var mjög flott að sjá hvernig persónan varð hægt og rólega andlega óstöðug þangað til að hún mætti teljast geðveik. Áhorfandinn fær hægt og hægt að sjá inn í huga Ninu og hvernig hún smám saman brotnað niður. Það sem ég fannst sérstaklega vel gert er hvenig það var aldrei beint sagt að hún væri geðveik. Það var eins tjáð í myndum og frá sjónarhorni Ninu, sem virtist vera í afneitun að hún væri með sjálfseyðingarhvöt. Einnig fannst mér mjög vel að komið að sýna hvernig þráhyggja hennar um fullkomnun leiðir hana í það líkamslega og andlega ástand sem persónan kemur sér í sem og hvernig hinn grimmi heimur balletsins gerir ástand hennar aðeins verri. Sem sagt, mér fannst rosa rosa vel komið að persónusköpun Ninu, bravo! 

 Síðan langar mig aðeins að koma að sambandi Mömmunar og Ninu, en mér fannst það nokkuð athyglisvert og skipta miklu máli þegar upp er staðið. Mamma Ninu varð ólétt og gafst þess vegna upp á draumnum á að verða Ballerina. Í myndinni er augljóst að mamman á sér ekkert annað líf, en það að sjá dóttur sína slá í gegn sem aðalhlutverkið í stórri ballettsýningu. Hún lifir því lífí sem henni langar… en í gegnum dóttur sína. Ég túlkaði samskipti þeirra allavega sem eitthvað óeðlilegt. Ég get eiginlega ekki rökstutt það. En mamman talaði enn við hana sem hún væri tólf ára, sem hún væri enn litla stelpan hennar og sem að hún hefði engan rétt á því að velja sjálf og ráða sér sjálf. Kæmi mér bara ekkert á óvart ef Nina hefði orðið fyrir andlegu ofbeldi í einhverju formi eða einfaldlega ýtt svo langt af mömmu sinni að hún gat ekki meir andlega. Nina var einfaldlega brotin manneskja áður en myndin byrjaði. Áhorfandinn gat reiknað það út strax!
Langaði bara að koma þessari hugsun frá mér, en það smá svo sem pæla í þessu ;)

Flott speglaskot! Brotinn hugur?

Síðan fannst mér myndatakan nokkuð töff! Mér allavegana fannst vera mjög miikið af nærmyndum, en það kom svo sjúklega vel út. Hugsanlega var það einfaldlega gert til þess að sýna hvað Nina var innilokuð, hvað veit ég, hugsanlega er ég bara að bulla. En mér fannst það flott. Síðan fannst mér skotin hjá speglinum heima hjá henni (spegill með marga spegla í kring) svo fááránlega flott. En talandi um spegla(eða spegilmyndir yfirhöfuð), þeir voru mikið notaðir í myndinni, oft til þess að sýna andlegt ástand eða hugsun Ninu. Það var allavega þrisvar í myndinni (minnir mig) þar sem Nina sér eitthvað í speglinum sem ekkert er til staðar í raunveruleikanum. Það má því segja að speglarnir í myndinni hafi sýnt það sem speglast á yfirborðinu, að ekki sé allt sem sýnist, sem áhorfandinn kemst á mjög svo flottan hátt í endann. 

Svarti svanurinn

Talandi um endann. Vááá hvað endirinn var flottur!! Þegar plottið leystist… og áhorfandinn skilur loks hvað er i gangi… vá! Ég viiiiildi að ég gæti spoilað endinum, en ég er ekki það vond og sleppi því, sama hversu mikið ég væri til í að tjá mig um hann...Fyrri helmingur myndarinnar var góður, en endirinn var svo frábær og gerðist svo hratt að ég trúði varla að myndin væri búin þegar creditið kom. Svo svo flott!

Í stutttu máli: Frábær mynd,glæsileg! Natalie Portman sýnir ótrúlega góðan leik! Sambland tónlistar, dans, leik og sjónrænnar upplifun flott! Frábær saga. Finn bara ekkert neikvætt við þessa mynd! :)